Henryk Falkus wspomina dawne czasy dzielnicy Zgoda

Z Panem Henrykiem Falkusem spotykamy się tuż przy zgodzkim rondzie. Według współczesnego podziału administracyjnego znajdujemy się pośrodku dzielnicy Zgoda, jednak w kontekście historycznym Zgoda miała zdecydowanie mniejszy zasięg:
– Zgoda to bōło kedyś to, w ta strōna wedug nos – mówi nasz rozmówca wskazując od ronda wzdłuż ul. Wojska Polskiego, w kierunku dawnej huty.

– Tam już bōła Klara i kochlowsko droga – ręka wskazuje familoki wzdłuż torów tramwajowych.

– To już bōł Hugoberg – wzrok Pana Falkusa wędruje w stronę najwyższego wzgórza obecnych Świętochłowic. – Za mojij modości na Hugobergu niy bōło ani jednego domu, a my mogli jechać ze Hugobergu na sōnkach abo na nartach do samyj Kaliny.

Okolice dzisiejszego ronda również wyglądały zupełnie inaczej. Po tej stronie ul. Śląskiej, po której dziś stoi supermarket była hałda, a naprzeciwko niej, na miejscu pawilonów handlowych i osiedla rozciągało się boisko Górnika...

– Włazili my na houda, coby paczeć na boisko. Bōł taki sławny mecz towarzyski Ruchu z Gōrnikem. Bōł remis 3:3. To bōł wielki sukces do Gōrnika jako czecioligowyj drużyny.

Rodzina Pana Falkusa od pokoleń jest związana ze Zgodą. Jego dziadkowie uprawiali zboże w miejscu, gdzie teraz stoi Zespół Szkół Salezjańskich. Naszemu rozmówcy nieobca jest również tragiczna część historii tej dzielnicy, którą poznajemy przy bramie dawnego obozu koncentracyjnego.

– Bōły tu drewniane baraki, w kerych nojpierw mieszkali Żydzi. Potym dowizili jeszcze ludzi z Ôświencimia. Po wojnie przez chwila ôbōz bōł zamknienty, a potym zrobili ôbōz kōmunistyczny, pracy przimusowyj. Tukej dużo ludzi pogineło. Prawdopodobnie bōło tukej 2800 zabitych. Ci ludzie, kerzy przeżyli i szli do dōm musieli podpisać ôświadczynie, że pod karōm wienzienia niy bydōm nigdy i nikomu godać co tu przeszli. Te ôgrōdki, kere tu sōm tyż powstały po to coby zakryć to wszystko.

Jednym z miejsc, w które zabrał nas Pan Falkus był również dom rodzinny Sługi Bożej Marii Dulcissimy Hoffman.
– Urodziła sie w 1910 roku. Ôd samyj modości bōła bardzo chorowito i wszystke choroby poświencała za inkszych. Poszła potym do zakonu, ale zmarła dość modo. Tukej bōła jeszcze jedna siostra Dulcissima w żłōbku na Zgodzie, kero wychowała nos czi pokolenia jako lekarka i pielengniarka.

Przejażdżkę pod Zgodzie kończymy wśród familoków dzisiejszej Kolonii Drzymały, gdzie urodził się nasz rozmówca.
– Zawsze bydzie ciōngło mie do tego miejsca. Mimo, że nie mieszkōm tu tela lot, to tukej żech sie w kōńcu urodziył. Tu mieszkali ino pracownicy „Zgody”. Łazili do roboty w arbajtancugach, jak przyszli nazod to sie zaś myli. Przed familokem bōła ławka. Stykło, że jeden sie siednoł, a zaroz prziszeł drugi, zaczli godać, ftoś groł na gitarze, ludzie śpiewali. Jak batel mioł głōd to mōg lecieć do kożdego mieszkania i zawsze coś dostoł. To boły inksze czasy...

Wspominał: Henryk Falkus.
Wspomnienia zbierali: Dawid Kocur, Dawid Malcherek, Mateusz Raabe, Piotr Żyra.

Zapraszamy do obejrzenia filmu dokumentującego rozmowy z mieszkanką Chropaczowa i zapoznania się z całością jej wspomnień. Można go znaleźć w serwisie YouTube na kanale GeniusLociSilesiaTV lub na stronie www.geniusloci.com.pl.

Projekt „Spotkania pokoleń” został zrealizowany przez Stowarzyszenie „Genius Loci” dzięki wsparciu z programu Bank Ambitnej Młodzieży oraz współpracy z Miejską Biblioteką Publiczną w Świętochłowicach.